Nace en Zeberio (Bizkaia) en 1948. Estudia Bachillerato clásico (latín y griego) y estudios de Filosofía en el Seminario Diocesano de Derio (Bilbao). Título de Magisterio en la Escuela Normal de Bizkaia. Licenciado en Filología Vasca en la Universidad de Deusto (Matrícula de Honor). Doctor en Filología Vasca, especialidad Etno-lingüística (Cum Laude).
Profesor en el Colegio-Seminario Resurrección María Azkue de Derio. Profesor de la Escuela de Magisterio diocesano de Derio. Profesor titular de Filología Vasca en la Universidad de Deusto, actualmente emérito. Director de varias Tesis Doctorales. Catedrático de Lengua y Literatura vasca de Enseñanzas Medias. Inspector de Educación de Enseñanzas Medias.
Miembro del Grupo Etniker-Bizkaia. Miembro Correspondiente de Euskaltzaindia. Miembro del Consejo Asesor del Euskera del Gobierno Vasco. Escritor, conferenciante, lexicógrafo y colaborador en radio y televisión en temas etnográficos.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Gorbeia inguruko etno-ipuin eta esaundak (II)". Iker 32 [ISBN: 978-84-944512-2-5]. Euskaltzaindia -Universidad de Deusto. 2016.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Gorbeialdea: Mito, ipuin eta esaundak". Colección Bizkaiko Kondairak [ISBN: 978-84-7752-521-9]. Bilbao. Bizkaiko Foru Aldundia-Diputación Foral de Bizkaia. 2012.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Matriarcalismo y el mundo vasco". Letras de Deusto, vol. 42, Nº 136, 169-184. 2012.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Zeberioko Kantak Auspoa bildumaren nondik norakoa". Iker-23. Juan Mari Lekuonari omenaldia [ISBN: 978-84-95438-55-3]. Bilbao. 2009.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Gure zuhaitzak-nuestros árboles". Bilbao. Bizkaiko Foru Aldundia. Nekazaritza Saila. 2008.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Gorbeia inguruko Etno-Ipuin eta Esaundak ( gehigarriak)". Etniker Bizkaia. Nº 15, 158-194. Bilbao. Labayru- BBK. 2008.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Perutxu eta Jentila". Ibaizabal. Amorebieta. Bizkaia . 2006. [ISBN: 84-8325-933-8].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Bihotz-bihotzeko ipuinak – Cuentos de todo corazón". in Arabako Landa Gorbeialdean. Bilbao. 2006.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Lino Ayesta Goikoetxea, (Zeberio 1921-)". Arratiako idazle aitzindarien antologia. Oñati. Gertu [ISBN: 84-609-7069-8]. 2005.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Euskal Urtea, Ohituraz Betea". Ibaizabal. Amorebieta. Bizkaia . 2003.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Zeberioko kanpai-hotsak: Bizikeratik mitora". Elorria Aldizkaria 1 [ISBN. 84-88890-66-4]. 2000.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Santa Ageda abesti-ohiturak etnografia ikuspuntutik". Haciendo historia (Homenaje a M. A. Larrea) [ISBN: 84-8373-308-0]. Bilbao. UPV/EHU. 2000.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Zeberioko Kantak". Auspoa nº 259, 127-155. Estella. Sendoa. 1999.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Agate Deuna Bizkaia aldeko Gorbeia inguruan". Euskonews. 1999.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Las brujas de Ceberio. Toponimo eta gainetikoen argibideak". Studia Philologica In Honorem Alfonso Irigoien, 439-450. 1998.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Zeberioko esaera zaharrak etnografia ikuspuntutik". Enseiukarrean. Nº 13, 85-92. Bilbao. Deustuko Unibertsitatea. 1997.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Iaun Zuria". Zornotza. Ibaizabal. 1997. [ISBN. 84-8325-079-9].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Las campanas en el Valle de Zeberio: Funcionalidad y Mito". Actas del Ier. Congreso nacional sobre campanas (Francisco José Guerrero Carot; Eloy Gómez Pellón coords.) . Santander . Fundación Marcelino Botín. 1997. 349-368 .
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Esaerak Etnografia Ikuspuntutik". Euskera 41. Nº 3, 841-859 . Bilbao. Euskalzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca. 1996.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel - Segura Munguía Santiago. "Del latín al euskera-Latinetik euskerara". Bilbao. Universidad de Deusto. 1996. [ISBN 84-7485-461-X].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel - KALZAKORTA ELORZA, Javier. "Gorbeia inguruko Etno-Ipuin eta Esaundak". Bilbao. Labayru - BBK. 1995. [ISBN 84-86833-78-7].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Bizkaialdeko Ipuin-Esaundak". Ibaizabal. 1995. [ISBN 84-7992-285-0].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Etno-Ipuin eta Esaunden Bilketa". Bilbao. 1995. Euskera 40. Herri Literatura Jardunaldiak.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Etnotestuen Transkripzio Metodologia". in Julio de Urkixo Euskal Filologia Mintegiko Urtekariaren Gehigarriak XXVIII. Euskal Dialektologiarako Kongresoa. (Donostia 1991 irailak 2-6). San Sebastián. Diputación Foral de Guipuzcoa. 1995.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Gabonetako Ipuinak. Bizkaieraz". Zornotza1994. ISBN 84-7992-558-2. Ibaizabal. 1994. [ISBN 84-7992-558-2].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Gabonetako Ipuinak . Euskara Batuan". Zornotza. Ibaizabal. 1994. [ISBN 84-7992-552-3].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Gorbeiatarrak. Bizkaieraz". Zornotza. 1994. [ISBN 84-7992-580-9].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Gorbeiatarrak. Euskara Batuan". Zornotza. Ibaizabal. 1994. [ISBN 84-7992-574-4].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Bizkaiko-Euskara Bizkaiera: Etnotestoak". Bilboko Udala. 1994. [ISBN 84-88714-03-3].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Zeberioko Bertso-Paperak". Bilbao. Enseiukarrean. Deustuko Unibertsitatea. 1993. [ISBN 1130-8192].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Etno-Ipuin-Esaunden bildu beharra". Euskera 37 (1 Aldia), 385-393. Bilbao. Euskalzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca. 1992.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Etnotestuen beharrizana euskararen etorkizunerako". Iker 7 [ISBN 84-85479-68-8]. Bilbao. Euskaltzaindia. 1992.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Zeberio Haraneko Euskeraren Azterketa Etno-Linguistikoa". (Tesis Doctoral Corregida y Aumentada). Zornotza. Ibaizabal. 1991. [ISBN 84-86399-31-9].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Euskal Sineskerak I". Zornotza. Ika-Ibaizabal. 1989. [ISBN 84-86399-06-8].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Euskal Sineskerak II". Zornotza. Ika-Ibaizabal. 1989. [ISBN 84-86399-05-X].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Euskal Sineskerak III". Zornotza. Ika-Ibaizabal. 1989. [ISBN 84-96399-07-6].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel - Kalzakorta, Javier - LARRINGAN, L. M.. "Tradiziozko ipuingintza". Bilbao. Labayru. 1989. [ISBN 84-86833-19-1].
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Gorbeia Inguruko Esaundak IV". Etniker Bizkaia. Nº 8. 1987.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Gaueko Arimak". Zornotza. Ika-Ibaizabal. 1985.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Euskal Ipuinak III". Bilbao. Kili-Kili. 1985.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Kastrejanako Zubia". Kontu Kontari. Zornotza. Ika-Ibaizabal. 1985.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Euskal Mitologia". Euskeraren espazioa II. Zornotza. Ika-Ibaizabal. 1985.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Bizkaia Ipuin Iturri". Euskeraren Iker Atalak III. Bilbaoi. Labayru Ikastegia. 1985.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Gorbeia inguruko Esaundak III". Etniker Bizkaia. Nº 7. 1985.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Perutxu eta Jentila". Zornotza. Ika-Ibaizabal. 1984.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Hodeia eta Abadea". Zornotza. Ika-Ibaizabal. 1984.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Argi eta Txiko Deabruak". Zornotza. ika-Ibaizabal. 1984.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Prakagorriak". Zornotza. Ika-Ibaizabal. 1984.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Gorbeiako Txori Gaiztoak". Zornotza. Ika-Ibaizabal. 1984.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Euskal Ipuinak I". Bilbao. Kili-Kili. 1984.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Euskal Ipuinak II". Bilbao. Kili-Kili. 1984.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Mari Anboton eta Gorbeian". Zornotza. Ika-Ibaizabal. 1983.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Basajaunak". Zornotza. Ika-Ibaizabal. 1983.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Lamiñak". Zornotza. Ika-Ibaizabal. 1983.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Kismi eta Olentzero". Zornotza. Ika-Ibaizabal. 1983.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Samartintxu". Zornotza. Ika-Ibaizabal. 1983.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Karobiak eta Anbotoko Señorearen Sorrera". Etniker Bizkaia. Nº 6. Bilbao. Labayru Ikastegia. 1982.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Zeberioko Ipuinak eta Esaundak". Etniker Bizkaia. Nº 5. Bilbao. Labayru Ikastegia. 1981.
- Manterola Aldekoa, Ander - Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Gorbeia inguruko ipuiñak eta esaundak II". Etniker Bizkaia. Nº 4, 65-68. Bilbao. Instituto Labayru. 1980.
- Manterola Aldekoa, Ander - Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Gorbeia inguruko ipuñak eta esaundak (I)". Etniker Bizkaia. Nº 3, 112-121. Bilbao. 1978.
- Etxebarria Ayesta, Juan Manuel . "Kirikiñusiek y Jentilek dirala ta". Etniker Bizkaia. Nº 2. Bilbao. Labayru Ikastegia. 1976.